Fransa prezidenti Emmanuel Makron 2019-cu ildən bəri ilk dəfə üç günlük dövlət səfəri ilə Pekindədir. Makron səfərinə Çində yaşayan fransızlarla görüşlə başlayıb, burada səfərin əsas məsələlərini və məqsədlərini açıqlayıb.
Sfera.az bildirir ki, Fransa prezidenti Pekinin Ukraynada sülh axtarışında mühüm rol oynaya biləcəyinə ümid etdiyini açıqlayıb. “Bu, həqiqətən də məsuliyyəti öz üzərinə götürməyə hazır olmaq və sülhə yol açmağa çalışmaq məsələsidir”– Makron Fransa ictimaiyyətinə açıqlamasında bildirib. O, həmçinin Avropanın Çindən iqtisadi cəhətdən ayrılmamalı olduğunu bəyan edib və Çinlə ticarət əlaqələrini davam etdirəcəyinə söz verib.
Ukrayna bu səfərin əsas mövzularından biridir, xüsusən də Pekin Rusiyanı daim qınamaqdan çəkindiyi bir ərəfədə.
Bu səfərdə Fransa prezidenti Avropa Komissiyasının rəhbəri Ursula fon der Leyeni dəvət edib, lakin onun iştirakı Makron və Xi arasında üçtərəfli görüşlə məhdudlaşacaq.
Bundan əvvəl məlum olmuşdu ki, Makron Çinə səfəri zamanı Çin prezidenti Si Cinpini Rusiya lideri Vladimir Putinlə yaxınlaşmaqdan çəkindirmək niyyətindədir. Onun Xi ilə bir neçə saatlıq müzakirələr aparacağı gözlənilirdi.
Fransa lideri Çin hökumətini Ukrayna böhranının həllində vasitəçilik missiyasına cəlb etmək istəyir. Eyni zamanda, Avropa ölkələri və ABŞ nümayəndələri siyasətçinin səfərinin uğurlu olacağına şübhə ilə yanaşırdı.
Emmanuel Makron və Avropa Komissiyasının sədri Ursula fon der Leyenin Çinin dövlət başçısı Si Cinpinin qarşısında sanki səcdə etməsi, hətta Avropanın ən görkəmli liderlərinin belə beynəlxalq məsələlərdə nə qədər əhəmiyyətsiz olduğunun ən bariz nümunəsidir.
Qərb demokratiyasının artan qüdrətinin təhlükə ilə üzləşdiyi bir anda, onun liderləri düşmən dövlətlərə qarşı ədəbsiz davranışlara yol vermədən, özlərini müdafiə etmək üçün resurslarını birləşdirməlidirlər.
Prezident Xi Çini, dolları aparıcı valyuta kimi əvəz etmək cəhdlərindən tutmuş Çin ordusuna külli miqdarda investisiya yatırmasına qədər, özünün də keçən il bəyan etdiyi kimi, açıq-aşkar dünyanın dominant gücü olmaq ambisiyasını gizlətmir. Rusiya, İran və Şimali Koreya ilə birlikdə, Çinin isə Honq-Konqda demokratiyanı vəhşicəsinə sıxışdırmağı və Tayvana qarşı aqressiv mövqeyindən də göründüyü kimi, Qərbin demokratiya, azadlıq və liberal dəyərlərinə köklü şəkildə qarşıdır.
Qərb avtokratiyaların yaratdığı monarxiya çağırışına tab gətirmək istəyirsə, güc nümayiş etdirməli və qətiyyətli olmalıdır. Bunun əvəzinə, Makron və fon der Leyenin Pekinə birgə səfəri ilə bağlı qətiyyən təsirsiz bir mənzərə ilə qarşılaşırıq. Görünür, onlar Ukraynadakı müharibəni bitirmək və Qərblə daha konstruktiv əlaqələr qurmaq üçün Xinin dəstəyini ala biləcəklərini ümid ediblər.
Lakin keçən ay Si Kremldə Vladimir Putinlə müttəfiqliyini bir daha təsdiqlədi. İki lider şərti olaraq sülh danışıqlarını dəstəklədiklərini bəyan etsələr də, Ukrayna münaqişəsinin təhrik edilməsində Rusiyanın deyil, NATO-nun məsuliyyət daşıdığını təkid ediblər.
Eyni zamanda, amerikalı müstəntiqlərin gömrük məlumatlarının təhlilindən əldə edilən sübutlar Pekinin Ukraynaya qarşı müharibə səylərini dəstəkləmək üçün Rusiyaya silah verdiyini ortaya qoyub.
Bununla belə, Makron, görünür, Pekinlə sərfəli ticarət əlaqələrini genişləndirmək ümidi ilə Çinin iri sənaye şəhərlərində fəliyyət göstərən fransız iş adamlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmək üçün bu anı seçib. Avropanın ən böyük ticarət blokunu təmsil etməli olan Ursula fon der Leyenin, öz adından səfəri təşkil etmək azadlığını alan Fransa prezidentinə “bekvokal” olmağa məcbur edilməsi daha da utancvericidir.
Makronun Fransanın Pekinlə ticarət əlaqələrini yaxşılaşdırmaq üçün Avropa birliyi yolundan imtina etmək barədə utanc verici qərarı Ukrayna böhranı başlayandan bəri sərgilədiyi mövqeni nəzərə alsaq, heç kəsi təəccübləndirməyəcək. Fransa lideri Rusiyanın təcavüzünə qarşı möhkəm dayanmaq əvəzinə, Putinlə sülh sazişi üzrə danışıqlar aparmaq üçün öz diplomatik təşəbbüsünü irəli sürərək sərhədləri “tapdalayıb”.
Von der Leyenin Pekində olması daha da problemlidir, çünki bu, Aİ-nin Ukraynada Rusiya təcavüzünü pisləməklə bağlı rəsmi siyasətinə xələl gətirmək riskini daşıyır. Von der Leyenin çaşqın mövqeyi, şübhəsiz ki, onun NATO-nun növbəti baş katibi olmağa uyğunluğunu şübhə altına alır. Bu təklif artıq bəzi Avropa təhlükəsizlik dairələrində ciddi şəkildə müzakirə olunur.
Finlandiyanın bu həftə NATO ittifaqına daxil olması kimi, Xi kimi diktatorlara qarşı çıxmaqdansa, Qərb ittifaqını qorumağın daha təsirli yolları var.
Putinin Ukraynaya təcavüzünü əsaslandıran əsas səbəblərdən biri o idi ki, o, NATO-nun Moskvanın ənənəvi təsir dairəsinə daxil olduğunu düşündüyü ərazilərə genişlənməsinə cavab olaraq hərəkət edib. İkinci Dünya Müharibəsinin başlanğıcında Sovetlərə qarşı şiddətli müharibə aparan Finlandiya Soyuq Müharibə dövründə Moskva tərəfindən neytral qalmağa məcbur edilən belə ölkələrdən biri idi.
Rusiya ilə 800 millik sərhədi olan Finlandiyanın hazırda NATO-ya qəbul edilməsi faktı Rusiya prezidenti üçün təkcə böyük şəxsi məqsəd deyil, həm də Avropa həmrəyliyi səbəbinin hələ də güclü olduğunu göstərir.
Həqiqətən də, Xi kimi barışmaz liderlərlə mübahisə etməyə çalışmaq kimi mənasız işin öhdəsindən gəlməkdənsə, Qərbin səyləri, Macarıstan və Türkiyənin etirazlarını həll etməyə, NATO-nun Finlandiya və İsveç kimi dost dövlətlərilə əlaqələri gücləndirməyə sərf etmək daha yaxşı olardı.
Xanım
Sfera.az
