Bir müddət əvvəl Bakıda həbs edilən Fransa casusu Martin Ryan barədə yeni faktlar məlum olub. O, Fransanın Xarici Kəşfiyyat Baş İdarəsinin (DSGE) Bakıdan qovulan iki agenti tərəfindən istifadə edilib.
Shafaqadogru.com məlumatına görə, "Kernews" nəşrində Martin Ryanın valideynlərindən geniş məlumat almış erməni əsilli aktivist-jurnalist Leo Nikolyanın müsahibəsi dərc edilib.
Müsahibədə diplomat adı altında fəaliyyət göstərən kəşfiyyatçılar tərəfindən Martin Ryanın biznes şəbəkə fəaliyyətindən İran, Amerika və digər ölkələrə qarşı aktiv casusluq məqsədləri üçün istifadə olunması və əvvəllər məlum olmayan bir sıra mətləblərdən bəhs edilib.
Martin Ryanın atası Riçard da oğlundan casus kimi istifadə edildiyini təsdiq edib. "Oğlum bir dəfə mənə ondan istifadə etdikləri barədə danışıb. Bununla oğlum onu məxfi əməkdaşlığa məcbur edən, sonradan Bakıdan qovulmuş iki diplomata işarə edib", - Riçard Rayan "Agence France-Presse" (AFP) agentliyinə müsahibəsində deyib.
Fransa vətəndaşı 2023-cü il dekabrın 4-də həbs edilib. Məhkəmə tərəfindən onun barəsində dörd ay müddətinə həbs qətimkan tədbiri seçilib. Fransanın Bakıdakı səfirliyi həmin şəxsin həbsi barədə dərhal məlumatlandırılıb. Ryan Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin 276-cı maddəsində (casusluq) nəzərdə tutulmuş əməlin törədilməsində şübhəli bilinir.
Leo Nikolyan deyir ki, Fransada vergilər və müxtəlif standartlar ətrafında problemləri görüb başqa yerə getmək istəyib. Onun sözlərinə görə, Martin beş il əvvəl Bakıya köçüb. “O düşünür ki, burada görüləsi iş tapmaq mümkündür, çünki bu, son dərəcə müasir və zəngin bir ölkədir. Bundan əlavə, Bakı həm də tam təhlükəsizliyi təmin edən bir şəhərdir. Təcavüz, narkotik və oğurluq yoxdur... Beləliklə, bazar araşdırmasından sonra o, Azərbaycanda varlı təbəqənin olması ilə yanaşı, həm də əhəmiyyətli sayda orta təbəqənin formalaşmasını nəzərə alaraq bu ölkədə məskunlaşmaq qərarına gəlib”, - Nikolyan bildirib.
Martin Ryan uzun araşdırmalardan sonra Fransa istehsalı olan yüksək səviyyəli, xüsusən də sous hazırlamaq üçün məhsulları Bakıya gətirmək qərarına gəlib. “Merkorama” adlı şirkət bu məqsədlə yaradılıb. Qeyd edək ki, sözügedən şirkət 2020-ci ildə yaradılıb. Şirkətin nizamnamə kapitalı 20 manatdır. MMC-nin hüquqi ünvanı isə Bakı şəhəri, Nizami rayonu, Mehdi Abbasov küçəsi, ev 13, M8, m. 5-də yerləşir. Şirkət İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin Bakı şəhəri Lokal Gəlirlər Baş İdarəsi tərəfindən qeydiyyata alınıb.
Erməni jurnalist Martinin Bakıda nişanlandığını təsdiq edib. Bir müddət əvvəl Fransa mətbuatında onun azərbaycanlı qadınla nişanlı olduğu barədə xəbərlər yayılıb.
Nikolyan daha sonra baş verən hadisələr barədə danışıb: “Fransız xüsusi xidmət orqanları Martin Ryanı ziyarətə gəliblər. Onlar Fransa səfirliyinin iki diplomatı idi. Onların diplomatik pasportu var, bilməlisiniz ki, bütün səfirliklərin bir neçə əməkdaşı olur, onların bəziləri isə diplomatik pərdə altında casuslardır. ABŞ-ın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi, İsrailin Mossad-ı, Rusiyanın FSB-si, Fransanın DGSE-si var... DGSE-dən olan bu iki nəfər onu görməyə gedir, özlərini təqdim edir və ondan onlara işləyərək, məlumat verməsini tələb edirlər. Martin imtina edir: “Mənə maraqlı deyil, mənim artıq işim var". Belə olan halda bu adamlar ona cavab verirlər: “Sənin seçimin yoxdur. Tez bir zamanda bir bədbəxt hadisə baş verə bilər, atanızı və ya ananızı düşünün. İntihar edənlər də olur...” Sonra onlar əlavə edirlər: “Biz sizin biznesinizi məhv edə bilərik, çünki Fransadan gələn mallarınızı gömrükdə bloklaya bilərik və sizi Bakıda didərginə çevirə bilərik». Martin ilk dəfə imtina edir. Amma təzyiq canavarın ovunun boynunu dişləməsi kimi daimi olur. Və sonda Martin könülsüz olaraq təslim olur”.
Martin Ryan Bakıda bütün restoranlar üçün qida məhsulları, souslar hazırlamaq üçün əsaslar paylayır. Bütün səfirliklər paytaxtdadır. İran restoranına diplomatlar və İran ictimaiyyəti gəlir. Amerika restoranına Amerika səfirliyinin əməkdaşları gəlir. Martinin müştəriləri olan restoran sahibləri onun xəbərçisi olurlar. Məsələn, filankəs gəldi, ofisiantın dediyinə görə stolda belə deyilirdi, ola bilər ki, stolun altında mikrofonlar gizlədilib...
Bu, hüquqi sənəddədir, müdafiə sirridir. Bir neçə ay ərzində, yəqin ki, kimsə ağzından sirr də qaçırır. Martin Ryan Azərbaycanın xüsusi xidmət orqanlarının nəzarəti altına düşür, o, həbs edilir, mobil telefonu müsadirə edilir, axtarış aparılır və agentlər gözə çarpan şəkildə şübhəsiz dəlillərə rast gəlirlər. O, dekabrın 4-dən istintaq təcridxanasındadır. O, passiv casusluqda ittiham olunur. Bunlar hərbi sirr deyil, diplomatik və iş dünyasıdır. Məlumat həmişə həlledici olur. Bu məsələ indiyədək gizli qalıb. Heç kimə məlumat verilməyib və mən öz mənbələrimi açıqlamayacağam. Mən əvvəlcə Martinin anası Roz ilə əlaqə saxladım, o, davam edən gizli danışıqlara görə işi açıqlamamağımı xahiş etdi. Bu gizli danışıqlar iki fransız məxfi agentinin həbsi ilə deyil, - çünki onlar toxunulmazlığı olan diplomatlardır və həbs edilə bilməzlər, - Azərbaycandan qovulması ilə başa çatır. Fransa Azərbaycanın iki diplomatının çıxarılması ilə cavab verdi. Bu tutarlı cavab oldu. Bütün bunların içində sadə bir iş adamı olan Martin Ryanın heç bir diplomatik toxunulmazlığı yoxdur. Məhz qoruyucu partladı, Fransa xarici siyasətinin qurbanı oldu.
Buna görə də, bu işlə məşğul olduğu üçün təhdid edilən və indi bunun əvəzini ödəyən bir iş adamıdır...
O, qoruyucudur. O, həbsdədir. O, casusluq ittihamı ilə saxlanılır və o, 10 ildən 20 ilədək həbs cəzası ala bilər. Sadəcə ümid edirəm ki, o, qoruyucu tədbirlə azadlığa buraxılacaq və onun pasportunu müsadirə edib, elektron qolbaq taxa bilərlər. Amma bu, Azərbaycanın məhkəmə sisteminin işidir və suveren ölkə olduğu üçün bunun bizə aidiyyatı yoxdur. Bu hekayədə məni şoka salan bu barədə danışmamaq istəyidir.
Bu gün Azərbaycan mediası bu işi üzə çıxarıb, Agence France-Presse araşdırmadan sonra bu işi təsdiqləyir, mən onlara Martinin valideynlərinin əlaqə məlumatlarını verirəm, bu, dövlət işi olur. Məni qəzəbləndirən odur ki, bizim hökumət heç nə etmir. Ümid edirəm ki, yeni baş nazirimiz Qabriel Attal bu istiqamətdə hərəkət edəcək. Xarici işlər naziri Ketrin Kolonna getməzdən əvvəl sadəcə olaraq Azərbaycandan bu Fransa vətəndaşının azad edilməsini xahiş etdi, baxmayaraq ki, bu adamı öz nazirliyi və səfirliyi vasitəsilə tələyə salan da o idi! Bu vəziyyətə görə məsuliyyəti Fransa dövləti daşıyır. Fransa vətəndaşını qorxutduq, ailəsinə təzyiq etdik. Evlənmək üzrə idi və özünü burada tapmışdı. Mən onun dostları və vəkili ilə əlaqə saxlayıram. Bu, çox aktuallaşan bir məsələdir. Bütün KİV-lər bu haqda danışmağa başlayır və ümid edirəm ki, biz bununla daha çox maraqlanacağıq. Azərbaycanın Fransadakı səfiri Leyla Abdullayeva AFP-yə açıqlama verərək reaksiyasını bildirib. Bu, həqiqətən də incə məsələdir. O, nəyisə etməyə məcbur edilib, başına faktiki silah dayamışlar. O, bunu öz əqidəsi ilə etməyib.
Bu, şokedici hadisədir. Əgər siz xarici ölkədə fransız biznes rəhbərisinizsə və heç kəsi narahat etmədən işinizi aparırsınızsa, Fransa xüsusi xidmət orqanları sizi təhdid etməyə gəlsə, nə edərsiniz?
Şəxsən mən Azərbaycanın xüsusi xidmət orqanlarına gedib deyərdim: “Məni narahat edənlər, bunu soruşanlar var...” Məni artıq hədələyirlər. Davam edən məhkəmə proseslərim var, xüsusən də Anne Hidalqo ilə. İndi, 52 polis nəzarəti altına götürülmədən, bir neçə qətlə cəhddən və ən az bir qoldan sonra, məni öldürməyən hər şey məni daha da gücləndirir. İnsanın da öz həssaslığı var. İtirəcək heç nəyim yoxdur, ömrümün sonundayam, ona görə də itirəcək heç nəyim yoxdur. Heç kim əbədi deyil. Ryan gəncdir, qarşıda bütün həyatı, başlayacağı bir ailə var və ona bütün mallarının Fransada bloklanacağını və onun dilənçiyə çevriləcəyini deyəndə, dünya onun ayağının altından qaçır. Təslim olmaqda haqlı idi? Artıq düşdüyü vəziyyətlə bağlı sual belə yaranmır. İnanın ki, Azərbaycan məxfi xidmət həbsxanası VİP Sağlamlıq mərkəzi deyil. Bu məsələnin nəticəsini görəcəyik. Bizə xalq səfərbərliyi lazımdır. Yeganə ümid o olardı ki, Azərbaycan Prezidentinin onu əfv etmək qərarına gəlməsinə nail olunsun.
