Onilliklər ərzində Rusiya dünyanın müxtəlif ölkələrinə təyyarə, raket və hava hücumundan müdafiə sistemləri satıb. Amma indi Moskva yəqin ki, “tərəfdaşlarına” göndərdiyi silahları geri qaytarmağa çalışır. Çünki silah indi Rusiyanın özünə lazımdır. Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun (SIPRI) məlumatına görə, Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı işğaldan əvvəl Rusiya Federasiyası dünyanın ikinci ən böyük silah ixracatçısı idi. Lakin Rusiya-Ukrayna müharibəsi zamanı Rusiyanın itkiləri bu ölkəni artıq xaricə satılan öz texnikasını qaytarmağa məcbur etdi. Xüsusilə, “The Wall Street Journal”ın yazdığına görə, Rusiya Pakistan, Belarus, Misir və Braziliya kimi “tərəfdaşlarından” silahları geri almağa çalışır. Çox güman ki, bu, geri alışdır. Bundan əlavə, Rusiyanın silaha ehtiyacı bəzi razılaşmaların, xüsusən də quru qoşunlarının silah sistemləri ilə bağlı müqavilələrin pozulmasına səbəb olub.
Nəşrin yazdığına görə, ilk növbədə, Rusiya öz “tərəfdaşlarından” Ukrayna qoşunları tərəfindən məhv edilmiş hücum və nəqliyyat vertolyotları üçün mühərriklər almağa çalışır. Xüsusilə, Rusiya Federasiyası Pakistandan əvvəllər satdığı Mi-35M helikopterlərinin mühərriklərini ona qaytarmağı xahiş edir və Braziliyadan da eyni mühərrikləri geri almağa çalışır. Çünki Braziliya ötən il bir neçə müvafiq vertolyotu istismardan çıxarıb. Eyni zamanda, Belarusdan artıq Mi-26 ağır nəqliyyat helikopterləri üçün mühərriklər almağa nail olub...
Bundan əlavə, “The Wall Street Journal” yazır ki, ötən ilin aprelində Rusiya rəsmilərindən ibarət nümayəndə heyəti Misirə səfər edib və Misir Prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisini Rusiya helikopterlərindən olan yüzdən çox mühərriki Rusiyaya qaytarmağı xahiş edib. Nəşrin yazdığına görə, Misir Prezidenti, Rusiyanın tələbi ilə razılaşıb. Buna görə də, yəqin ki, yaxın gələcəkdə Misirdən yüz əlli rus mühərrikinin qaytarılmasına başlanacaq.
Bunun müqabilində Rusiya Federasiyası Qahirəyə köhnə silah tədarüklərinin ödənilməsi üzrə borcları bağışlamağı, həmçinin Misiri buğda ilə təmin etməyi və hərbi müşavirlərini geri çağırmamağı təklif edib.
Ordu, Konversiya və Silahsızlanma Araşdırmaları Mərkəzinin beynəlxalq məsələlər üzrə direktor müavini Mixaylo Samus UN İAN-a deyib ki, Rusiyanın vertolyot mühərrikləri almaq istəyi Rusiya Federasiyasında mühərrikqayırma sənayesində böhrandan xəbər verir. Belə tədarüklər sayəsində Rusiya mövcud helikopterlərin istismar müddətini uzatmağa çalışır.
“İnformasiya Müqaviməti” qrupunun hərbi-siyasi köşə yazarı Oleksandr Kovalenko da bu fikirlə razılaşır və qeyd edir ki, Rusiya Federasiyasının çoxdankı “mühərriklərlə bağlı tarixi problemi” var.
"Rusiyada vəziyyət necədir? Onlar, məsələn, hücum helikopterləri kimi silahlar istehsal edə bilərlər. Bununla belə, belə bir paradoks var: helikopterlərin istehsalının texnoloji prosesi onlar üçün mühərriklərin istehsalından qat-qat sürətlidir. Və bu, təkcə vertolyotlara deyil, məsələn, kiçik raket katerlərinə və kiçik raket gəmilərinə də aiddir. Yəni, belə gəmilər və qayıqlar onlar üçün mühərrikdən daha sürətli istehsal olunur... Deməli, Rusiyada mühərriklərlə bağlı problem ümumi problemdir”, - deyə ekspert qeyd edib.
Bundan əlavə, Kovalenkonun sözlərinə görə, nəzərə almaq lazımdır ki, əsasən sovet tankları, vertolyotları, gəmiləri üçün bütün mühərriklər Ukraynada layihələndirilib və istehsal edilib: "Buna görə də Rusiya üçün mühərriklərlə bağlı problem - yenilərinin yaradılması və ya mövcud modifikasiyaların istehsalı ilə bağlı problem böyük tarixi problemdir".
O.Kovalenko qeyd edib ki, Rusiyanın vertolyot mühərrikləri üçün Misirə üz tutması təəccüblü olmamalıdır, çünki məhz Misir ondan, xüsusən də Ka-52 hücum helikopterlərini alıb. Bununla belə, Misirin əks-satışda maraqlı olacağı heç də real deyil. Səbəb ABŞ ilə əməkdaşlıqdır.
"Əgər onlar Rusiyaya mühərrik satışına getsələr, o zaman Amerika Xəzinədarlığının "qapazı altına" düşmək riski var. Misirdə xeyli miqdarda Amerika texnikası var və Amerika ilə hərbi-texniki əməkdaşlıqda maraqlıdırlar. Ona görə də sual açıqdır: Qahirə Rusiya Federasiyasını sanksiyalaşdırılmış mühərriklərlə təmin edəcəkmi?” , - Kovalenko vurğulayıb.
Ekspert xatırladıb ki, bir vaxtlar Misir Rusiya Federasiyası ilə Su-35 qırıcı təyyarələri ilə bağlı müqavilədən məhz Rusiya Federasiyasına qarşı tətbiq edilən sanksiyalara görə imtina edib. Üstəlik, Misir bu döyüşçülərə sahib olacaq ölkələrin dar dairəsinə daxil ola bilərdi. Eyni zamanda, Rusiya Misirə endirimlə təyyarələr verməyə hazır idi: "Yəni ki, bu, kifayət qədər sərfəli müqavilə olardı. Lakin ABŞ-ın sanksiyalara məruz qala biləcəyi və müvafiq olaraq, dövlətlərlə münasibətlərinin pisləşəcəyi ilə bağlı hədələri səbəbindən Misir ondan imtina etdi... Bu, yol, bir çox başqa ölkələrə də aiddir. Məsələn, Hindistan buna gedəcəkmi? ABŞ ilə münasibətləri pisləşdirə bilərmi? Heç kim ABŞ-la münasibətləri pisləşdirmək və sanksiyalar altında qalmaq istəmir”.
Bununla belə, Kovalenkonun fikrincə, Rusiya mühacirətdə olan ölkələrdən silah tədarükünə ümid edə bilər: "Bu, Şimali Koreya və ya İran ola bilər. Digər tərəfdən, Şimali Koreya və İranın özlərinin silaha ehtiyacı varmı? Hansı ki, silah sənayeləri bərbad vəziyyətdədir. Onlar üçün hər tərəfdən bir növ daimi təhdid var? Formal olaraq hər zaman hər yerdən onlara qarşı “hücum”a hazırlaşırlar. Yəni Rusiyanın tələbi onlara problem yaradır. Müəyyən miqdarda döyüş sursatı vermək olar. Tank, artilleriya, aviasiya vermək isə bir növ mümkünsüzdür. Və daha bir məqam - bu cür silahları Rusiyaya gözə çarpmadan göndərmək mümkün olmayacaq”.
Müəllif: Turan Abdulla - Mənbə: AYNA.az
Dünya silah ixracatçısından dilənçi ölkəyə: Rusiya satdığı silahları geri istəməyə başladı - NƏ BAŞ VERİR?
