Zərdüşt Əlizadənin Lent.az-a verdiyi müsahibəsində Milli Azadlıq Hərəkatının lideri, mərhum prezident Əbülfəz Elçibəyə qarşı ağır ittihamlar səsləndirməsi ziyalıların və ictimaiyyət nümayəndələrinin ciddi narazılığına səbəb olub. Sherg.az politoloqun ittihamlarına cavab almaq üçün prezidentliyi dönəmində Ə.Elçibəyin müşaviri olmuş və yaxın silahdaşı hesab olunan, millət vəkili Fazil Mustafa ilə söhbətləşib. Parlamentari müsahibəsində politoloqun bütün ittihamlarına münasibət bildirib.
– Zərdüşt Əlizadə qeyd edib ki, Elçibəyin tezisləri çox gülünc və arxaik fikirlərdir. Və o, bu tezislərlə xalqımıza böyük bir zərbə, ziyan vurub. Sizcə bu fikirlərdə həqiqət payı varmı?
– Açığı, "Elçibəy bu xalqa böyk ziyan vurub ifadəsi” bir az politoloji ifadə deyil. Çünki hər bir xalqın ziyanı biləvasitə özü ilə, yəni xalqın dəyərləri necə anlaması, öz həyat tərzini necə müəyyən etməsi ilə bağlıdır. Elçibəy xalqa xüsusi həyat tərzi müəyyən etməyib ki. O, 17 ildir ki, həyatda yoxdur. Xalqda nə dəyişib ki? Hansısa bir dəyərlərin yaxşıya doğru dəyişməsində hansısa bir yenilik müşahidə olunurmu? Söhbət ondan gedir ki, siyasi liderlər bütövlükdə həm də xalqın əhval-ruhiyyəsinin təmsilçiləridir. Xalqın əhval-ruhiyyəsi nəyin üzərində qurulursa, liderlər də ona yönəlik öz fikirlərini irəli sürürlər. Xalq onları dəstəkləmirsə, həmin liderlər müəyyən dərəcədə mövqe tuta bilmirlər. Elçibəy nə yatdı ki, nə yuxu görsün. Bir il hakimiyyətdə oldu. Xarici ölkələrin dəstəyi ilə Gəncədə baş verən qiyam nəticəsində hakimiyyətdən devrildi. Belə bir vəziyyətdə ola bilər ki, Elçibəyin hansısa bir fikri, şüarı təzadlı olsun və kimlərsə tərəfindən ideoloji baxımdan qəbul olunmasın. Amma Elçibəyin tətbiqatları xalqın ziyanına olmayıb. Onun xalqın ziyanına olan hansı tətbiqatları vardı? Məsələn, test üsulunun tətbiq olunması xalqın ziyanına idimi? Yaxud da əlifba islahatı, rus qoşunlarının çıxarılması, bütün bunların hamısını xalqın ziyanına olan amil kimi necə xarakterizə etmək olar? Yaxud da xalqın büdcə vəsaitinin dağıdılmasında Elçibəyin hansısa rolu olubmu? Xalqın hesabına haram pul qazanmaq, yaxud da qızıl toplamaq kimi bir ənənəmi qoyub getdi? Elçibəy xalqın ziyanına işləyən hansı yolu tutub ki? Nəysə bu fikirlər əsaslı deyil . Daha çox da qərəzli düşüncələrdir. Elçibəyin təbii ki, fikirlərində, baxışlarında real olmayan, illuziyalarla dolu olan müəyyən məsələlər vardı. Bunu indi də qeyd edirik. Amma Elçibəyin siyasət əxalqı, onun siyasətə baxışı, ümumiyyətlə dövlət mövqeyində olaraq xalqın hər hansı bir şəkildə rifahının yüksəlməsi üçün əlindən gələni etməsi onun niyyəti və həyat idealı idi. Hesab edirəm ki, o Azərbaycan cəmiyyətinin yaddaşında dürüst dövlət başçısı kimi qalıb.Cəmiyyətimizdə Elçibəy haqqında çox söz eşidə bilərsiniz. Deyə bilərlər ki filan sözü doğru və ya yanlış idi. Bu başqa məsələdir. Amma kimsə deyə bilərmi ki, Elçibəy kiminsə tikəsinə göz dikdi və ya xalqın puluna tamah saldı. Bu insanlar necə dövlət başçısı axtarırlar? Məsələn, kimdir daha fərqli bir obraz, Zərdüşt müəllim və başqalarının qəbul etdiyi liderlər kimdir? Elçibəyin hansısa bir ideoloji tezislərini müzakirə edə bilərlər. Onun doğru, yanlış, real və qeyri-real olmasını müzakirə predimetinə çevirə bilərlər. Amma Elçibəyin siyasət əxlaqını, siyasi davranışlarını bu formada izah etmək ədalətli sayılmır. Ona görə də, Elçibəyi daha obyektiv təhlil etmək lazımdır. Onun səhvlərini də obyektiv göstərmək olar. Elçibəy səhvsiz insan deyildi ki. Kifayət qədər səhvləri də vardı. Amma onunla bağlı qərəzli formada və ya bir inkarçı baxış ortaya qoymaq məncə, ədalətli deyil. Və Elçibəyə olan haqsız münasibəti büruzə verir.
– Qeyd etdiniz ki, rus qoşunlarının Azərbaycandan çıxarılması nəyin ziyanına ola bilərdi ki? Amma Z. Əlizadə bunu Elçibəyin xalqa vurduğu böyük bir ziyan kimi izah edir və bildirir ki, Elçibəy rus qoşunlarını Azərbaycandan Qarabağın getməsi əvəzinə çıxarıb. Bu doğru yanaşmadırmı?
– Rus qoşunu çıxarılmayan ölkələrdə, Moldoviyada Pridnestrovskaya işğal olunmadı? Yaxud da Rus qoşunlarının çıxarılmadığı Gürcüstanda nə baş verdi? Abxaziya və Osetiya işğal olunmadı ? Rusiya onsuz da Qarabağı işğal etmişdi. Qarabağın ətraf hissələrini isə siyasi qarışıqlıqdan istigadə edərək oranın da işğalını həyata keçirdilər. Rusiyanın nə niyyəti vardısa, gerçəkləşdirdi. Bu Elçibəyə aid məsələ deyildi ki. Zərdüşt Əlizadə kifayət qədər dünya görüşü, mühakiməsi olan və hətta bəzən fərqli, xoşumuza gəlməyən fikirləri olsa belə bilgisi kifayət qədər normal olan ekspertlərdən biridir. Onun məsələlərə hədsiz qərəzli yanaşması bəzi proseslərlə bağlı obyektiv təhlil verməsinə imkan yaratmır. Rus qoşunlarının çıxarılması bir siyasi kursdur. Bunu kimsə deyə bilər ki, yanlışdır. Rusiyanın mövqeyindən çıxış edən adam deyə bilər ki, bu çox yanlış idi. Məsələn, hazırda Azərbaycan Türkiyə ilə yaxınlaşıb. Hansısa russofil siyasətçi iddia edə bilər ki, bu, çox yanlış addımdır. Baxın, tutalım biz Türkiyədən və Avropadan uzaqlaşdıq. Rusiya bizə torpaq qaytaracaq? Kimsə deyə bilər ki, Elçibəyin kursu səhv idi. Amma bu səhvin alternativi də bir çözüm yolu deyil axı. Həmin yolu sınadılar. Əbülfəz bəydən sonrakı hakimiyyət Rusiya ilə tamamən fərqli siyasət apardı. Nə oldu? Bir qarış belə torpağı qayıtmadı. Ancaq ali baş komandan İlham Əliyevin göstərişi ilə yalnız müharibə yolu ilə bir sıra ərazilər geri qaytarıldı. Bu, ancaq müharibə yolu ilə reallaşdı. Biz bunu müharibə yolu ilə edə bildik. Rusiya bizə könüllü olaraq torpaq verməyib ki. Müqayisəli şəkildə təhlil edəndə görürsənki, hər hansı bir siyasətin alternativini göstərmədən hansısa bir siyasi kursu tənqid etməyin əsası yoxdur. Məncə, məsələyə də bu cür yanaşmaq lazımdır.
-Politoloq Elçibəyi Mirzə Cəlilin "Ölülər” əsərindəki Şeyx Nəsrullaha bənzədir. Və deyir ki, Elçibəy də siyasi Şeyx Nəsrullah idi. Şeyx Nəsrullah camaata deyirdi ki, ölünü dirildə bilirəm. Elçibəy də ölmüş türk dünyasını diriltmək haqqında danışan siyasi Şeyx Nəsrullah idi. 90-cı illərin əvvəllərinin cahil camaatı isə onun dediklərinə inanırdı. Bu iddianı necə dəyərləndirirsiniz?
– Açığı bu ittihamlara sadəcə öz mühakimələrimi bildirəcəm. Zərdüşt Əlizadənin mülahizələri qabağında Elçibəyin müdafiə edilməsi kimi bir missiyanı üzərimə götürmürəm. Sadəcə yanaşmanın obyektiv olmadığına diqqət çəkirəm. Əslində bu suallara daha yaxşı olar ki, bu gün Elçibəy ideyalarını yaşatdığını iddia edənlər fikirlərini bildirsinlər. Yəqin ki, onlar bunu daha yaxşı əsaslandıra bilərlər. Amma mülahizəm budur ki, o dövrün ab-havasında Elçibəyin siyasətə yanaşmasında təbii ki, bir az daha çox real olmayan yanaşma var idi. Elçibəyin siyasət fəlsəfəsi bu idi ki, zülm görmüş bir xalqı müəyyən dərəcədə toparlamaq üçün onlara müəyyən hədəflər versin. O dövrdə biz çoxumuz belə düşünürdük. İndi bir az praqmatik düşünürük. Ona görə də bu dövrdə bunları təftiş edərək o dövr üçün nəticə çıxarmağımız doğru deyil. O dövrdə daha çox ümid bəslənirdi ki, Qərbin Rusiyanın bölgədəki siyasətinin qarşısını ala biləcək qətiyyətli kursu olacaq. Amma bu kurs olmadı. Bu kurs olmadığına görə, Reyqandan, Böyük Buşdan sonrakı dövrlərdə Rusiyaya qarşı siyasətin naşı bir istiqamətdə aparılması Moskvanın toparlanmasına səbəb oldu. 1992-1993-cü illərdən, yəni Boris Yeltsinin dönəmindən sonra Putin variantında topalayacı bir fiqurun ortaya çıxacağını proqnozlaşdıra bilərdilər. Daha çox hamı Rusiyanın regionlara parçalanacağını, onun bölgə üzərində nəzarətini itircəyini düşünürdü. Bu, reallıq idi. Amma Z. Əlizadə və ya Rusiyaya müsbət münasibət bəsləyən şəxslərin isə bu cür düşündüyünü idia etmirəm. İndiki siyasətin konturları ilə keçmişin təhlil və tənqid olunması müəyyən dərəcədə normaldır. Lakin bunu bütövlükdə bir fəlakət kimi göstərmək yanlış addım olardı. Ona görə ki, Azərbaycan cəmiyyətində hamı kor-koranə şəkildə Elçibəyin hər dediyi sözün arxasınca düzülüb getmirdi ki. Cəmiyyətdə müxtəlif təbəqələr vardı. Və həmin ölü diriltmək məsələsini xatırlayıram. Mərhum Nizami Süleymanov da iki seçki kampaniyasında iştirak etdi. Onun da arxasınca kifayət qədər insan getdi. Bir xalq ki , özünü aldanmağa uyğun hesab edirsə, onda onunla uyğun şəkildə N. Süleymanov da elədir. Elçibəy xalqa çörək verəcəyini, yaxud da yerin yarılıb oradan xalq üçün bir rifah çıxağını heç zaman söyləmədi ki. Elçibəyin siyasi hədəfləri vardı. Bu da, o idi ki, müəyyən türk arealında olan dövlətlərin bir birlik modeli tapılsın. O birlik modelinə də ümid bəslənildi. Hesab olundu ki, Rusiyanın parçlanması və Orta Asiya, eləcə də Qafqaz üzərində hegemonluğunu azaldacaq. Belə bir vəziyyətdə türk arealında ortaq bir model yaratmaq mümkün olacaq. Bu isə, baş vermədyinə görə, Orta Asiya Rusiyanın təsiri altından çıxa bilmədi. Həmin ideya da iflasa uğradı, baş tutmadı. Amma bu, o demək deyil ki, Elçibəy bunu deməklə xalqı aldatdı. Əslində deyək ki, Şeyx Nəsrullah obrazı ölü diriltmək obrazı idi. Yəni xalqı inandırmağa çalışırdı ki, ölüləri dirildəcək. Bəs Elçibəyin xalqı aldadacaq hansı məqsədyönlü yolu olub? O, qətiyyən belə bir yol seçmədi. Hətta bunu eləmiş olsaydı belə pis niyyətlə etməzdi. Şeyx Nəsrullahın düşündüyü isə xalqı aldadatmaq idi. Ümumiyyətlə, bu, ədəbli müqayisə deyil. Şeyx Nəsrullah bilərkdən xalqı aldadırdı. Amma Elçibəy heç bir halda xalqı bilərəkdən aldatmaq niyyəti ilə yanaşmayıb. O, həmişə xalqın rifanının yaxşılaşmasını düşünüb. Bu ideya baş tutmayıbsa, uğurla nəticələnməyibsə, bunu onun xalq üzərində qəsdi kimi dəyərləndirmək ədalətsizlik olardı. Yaxşı onda o dövrün kefli İsgəndərləri kim idi?.
Zərdüşt Əlizadə özünü kefli İsgəndərmi hesab edir? Məncə, bu yanaşma, müqayisə qüsurlu müqayisədir. İndiki konteksdə dünənki tezislərə belə formada qiymət vermək doğru deyil. Yalnışları tənqid etmək olar. Lakin o dövrdə heç kim xalqı məqsədyönlü şəkildə yanlış siyasətin qurbanına çevirmək istəmirdi. Vəzirov və Ayaz Mütəllibovu götürün. Kim Qarabağda hansısa mövqeninin itirilməsinə razılıq verə bilərdi. Belə çıxır ki, Qarabağı özümüz verdik, erməni heç nə almadı. Sual olunur ki, kim öz hakimiyyətini itirmək üçün torpaq verər? Kim nüfuzdan düşmək üçün torpaq verər? İmkanın olmaması, gücün çatmaması isə başqa məsələdir. Bir də var ki, bunu Elçibəyin xalqa qəsdi kimi dəyərləndirəsən. Bu tamamailə yanlışdı.
Özü də meydanda yalnız Əbülfəz bəy çıxış etmirdi ki. Müxtəlif adamlar çıxş edirdi. Xalq o birlərinin ardınca gedərdi də. Tarix, zaman bir nəfəri ortaya lider olaraq çıxarırsa, demək o həm də zamanın tələbi və çoxluğun istəyidir. Bu neqativ istəkdirsə, çoxluq bunun ardınca niyə gedirdi? Hər halda cəmiyyətdə ağlı, zəkası olan insanlar da kifayət qədər çoxdur. Nə oldu bu məsələdə fərqli bir yol tuta bilmədilər? Bu mənada Elçibəyi Şeyx Nəsrullahla müqayisə etməyi doğru və ədəbli hal saymıram.
– Z.Əlizadə vurğulayır ki, "Elçibəyin siyasi savadı yox idi. Amma kimsə öz siyasi mənfəəti naminə durub deyəndə ki, Elçibəy Məmmədəmin yolu gedirdi, mənə çox ağır gəlir. Məmmədəmin hara, Elçibəy hara”..?
– Yol, ideya və fikir olaraq həqiqətən də Məməmməd Əmin kursu və xətti var. Belə bir müstəqillik vizyonu mövcuddur. Elçibəy bunu aparan ən önəmli liderlərdən biri idi. O illərdə Rəsuladə cəmiyyətimiz tərəfindən şüar olaraq qəbul olunurdu. Yəni "Bir daha qalxan bayraq bir daha enməz” "İnsanlara hüriyyət, millətlərə istiqlal” və başqa şüaraları daha qabarıq olaraq işlədilirdi. Əvvəlcə o irsi oxumamışdıq ki. Sonrakı irsi oxuyanda bildik ki, Rəsulzadə ilə Elçibəyi müqayisə etmək dorğu deyil. Əbülfəz bəy həm də hərəkat adamı idi. Hansısa nəzəri xəttin lideri deyildi. O nəzəri görüşlərini çox da qabardan deyildi. Sadəcə ideya , fikir olaraq hansısa tezisi irəli sürdü. Rəsulzadə isə sosialist təşkilatlanma məktəbindən və parlament fraksiyasında müzakirələrdən keçmişdi. Geniş nəzəri biliklərə malik idi. Azərbaycan tarixində Rəsuzladə ilə müqayisə olunası heç bir şəxsiyyət yoxdur. O cümlədən Elçibəy də nəzəri bilgisinə görə, Rəsulzadə maştabında bir lider deyildi. Elçibəyin də özünə görə fikirləri, baxışları vardı. O baxışları da cəmiyyət üçün doğru hesab edirdi. Amma bu o demək deyil ki, onun tutduğu yol Rəsulzadə yoluna zidd idi. Tam əksinə, onun yolu da Rəsulzadənin cizgisidir. Bu gün də bəzi siyasi liderlər iddia edirlər ki, biz Rəsulzadə yolunu gedirik. Biz də onları tənqid edirik ki, Rəsulzadə yolunu şüar olaraq öyrənmək başqa şeydir, onun nəzəri məktəbini anlamaq, dərk etmək və o nöqteyi nəzərdən çıxış etmək başqa bir şeydir. Məsələn, Rəsulzadənin tarixə baxışını bu günləri demokratik cinahda olan insanların böyük əskrəyiyyəti inkar edir. Biz bir çox hallarda Rəsulzadədən misal gətirik ki, onun mövqeyi budur. Deyirlər ki, o, səhv deyib. Biz belə düşünmüşük, belə də olmalıdır. Guya ki, Rəsulzadə yolu gedirlər. Demək istəyim odur ki, bu məsələ indi də mübahisəli məsələ kimi qalır. Bu məqamda o fikirlə razıyam ki, Rəsulzadə maştabında nəzəri bilgiyə sahib olan Azərbaycanda heç bir lider ondan sonra yetişmədi.
-Müsahibədə politoloq dil məsləsinə də diqqət çəkir. Söyləyir ki, 1988-ci il mitinqində camaat meydanda Azərbaycan dili deyə qışqırırdı. Elçibəy gəlib dedi, dilimiz Azərbaycan yox, türk dilidir. Və bununla da Türk dili məsələsi Azərbaycanda separatçılığa yaşıl işıq yandırdı…
– Bu gün dilimiz Azərbaycan dilidir, separatçılıq yoxdur? Bu gün Ermənistanla iş birliyinə gedən, separatçı qüvvələr yoxdur? Əlikram Hümmətov yoxdur? Azərbaycan dili olandan sonra belə çıxır ki, Ə.Hümmətov Azərbaycan tərəf keçməli idi? Azərbaycan xidmət etməli idi? Bu çox məntiqsız yanaşmadır. Bunun adı türk dilidir. Elmi cəhətdən Azərbaycan dili deyilən bir dil varmı? Bu dilin mənşəyi varmı? Söhbət ondan gedir ki, bunun separatçılıqla nə əlaqəsi var axı ? Xalq öz dilini doğru söyləməyəcək, onu dəyişdirəcək ki, bu kiminsə xoşuna gəlməyə bilər? Talış, ləzgi, udin, türk və başqa dillər var. Azərbaycanda türk dili yoxdur? Azərbaycan deyilən bir dil yoxdur. Bu dilin adının doğru deyilməsinin separatçılığa rəvac verməsinin nə dəxli var ki? Millətin adını azərbaycanlı deyirsən. Azərbaycanlı millət var? Bu bir vətəndaşlıq modeli olaraq istifadə olunur. Vətəndaşlıq modelindən başqa bu kök olaraq nə millətidir. Təbii ki, Azərbaycanda bütün millətlərdən var, amma dominantlıq təşkil edən türk xalqıdır. Türklər də bütün milli azlıqların hüquqlarının qorunmasının təminatçısıdır. Həm də buna görə məsuliyyət daşıyırlar. Onda rus xalqı desin ki, biz yoxuq. Biz Rusiya xalqıyıq? Onda da tatar özünə tatar deyib, çeçen özünə çeçen desin, rus da desin ki, mən rusiyalıyam? Bu əslində bir elm adamının ortaya atacağı mübahisə, müzakirə deyil. Tamamilə məntiqsiz yanaşmadır. Ola bilər ki, Elçibəyin bunu deməsi kimlərisə qane etməsin. Elmi nöqteyi nəzərdən burada nə qəbahət var? Əslində separatçılıq hər şeyi öz adı ilə çağırmayandan sonra yaranır. İndiki halda Türkiyədə hamı türk adı ilə tanınır. Amma sabah kürd çıxır ki, mən kürdəm mənə niyə türk deyirsən? Halbuki elə buna kürd deyib, bir dövlət çətiri altına salmaq daha məqsəduyğundur. O baxımdan bu məsələlərdə müzakirəyə yer yoxdur. Separatçılıq daxili narazılığın deyil, xarici ölkələrin xüsusi işləridir. Onu istənilən zaman ortaya atırlar və həmin qüvvələri qızışdırıb dövlətə qarşı salırlar. Bir bəhanə olmasa da, ortaya sosial şərtlər və ya sosial tələblərlə çıxacaqlar. Katalonlar ortaya nəylə çıxır. Deyirlər ki, bizim gəlirlərimizi başqa ölkələrə verirsiniz. Onlarda da dil məsələsi var? Deməli bunların hamısı Elçibəyin adına ləkə vurmaqdan başqa bir şey deyil. Elçibəy gerçəkləri söyləyib ki, bəli Azərbaycan dövləti var, hamımız Azərbaycan vətəndaşıyıq, hamımız qanun qarşısında bərabər hüquqa malikik. Amma bu dilin adı türk dilidir. Çoxluq adı türk dili olduğu üçün azlıq da ümumi ünsiyyət vasitəsi kimi bu dili qəbul etməlidr. Necə olur ki, Anadolu türkü türk sözünü özünə şamil edir, biz türk ola-ola bunu özmüzə şamil etmirik? Bunu biz siyasi mqəsəd kimi istifadə etməməliyik. Mən də o fikirlə razıyam ki, "Türkün türkdən başqa dostu yoxdur” deyimi səhvdir. Bunları işlətmək siyasi cəhətdən və Azərbaycanın tolerantlıq konsepsiyasına uyğun deyil. Bioloji qürurduymanı yığışdırmaq lazımdır. Daha çox bu məsələləri elmi müstəvidə müzakirə etməliyik. Biz onsuz da Azərbaycan vətəndaşı kimi bərabər hüquqa malikik. Hansısa bir azsaylı xalqların narazı qalmaması üçün öz millətimizi danmalıyıqmı? Əksinə bunu açıq söyləyərək onlarla daha çox qardaşlaşmış oluruq. Açıq söyləməyəndə onlar özlərini bizim ümumi ad altında daha çox ərimiş hiss edirlər və qeyri səmimilik yaranır. Ona görə də, bu məsələdə Elçibəyin ittiham olunmasının ciddi bir əsası yoxdur.
– Z.Əlizadə bunu da söyləyir ki, Elçibəy kürd idi və bunu mənə Əkrəm Əylisli deyib. Əkrəm Elçibəyi çoxdan tanıyır, uşaqlıqdan dost olublar . Doğrudanmı Elçibəy kürd idi?
– Nizami Süleymanov da deyirdi ki, Elçibəy erməni idi. Zərdüt Əlizadə də iddia edir ki, kürd idi. Elçibəy hansı ideyaya xidmət edib? Türk ideyasına xidmət edib. Z.Əlizadənin bundan əvvəl səsləndirdiyi ittihamları müəyyən mənada normal qəbul edərdim ki, siyasi mübarizə vasitəsi kimi bunu istifadə edib. Amma Elçibəyin kürd olmasını demək bir irqçi yanaşma deyilmi? O kürd olsa nə olacaq, yaxud da başqa millətin təmsilçisi olsa nə olacaq? İnanmıram ki, Əkrəm Əylisli belə desin. Kənardan yüz adam deyə bilər ki, filakəs filan millətin mənsubudur. Adam özü deyirsə ki, mən türkəm və türk ideyasına da xidmət edirsə, türk dilində danışırsa, biz nə deyə bilərik ki. Elçibəyin kürd dilində bir cümləsi, çıxışı varmı? Kürd ideyalarını dəstləkləyən bir dənə də olsun sözü varmı? Necə kürddü ki, öz millətini deyil türkü dəstəkləyib? Bu, çox mənasız, absurd və səviyyəsiz yanaşmadır. Açığı bunu Zərdüşt Əlizadəyə yaraşdırmıram. Onun Elçibəyin tezislərini, şüarlarını tənqid etməsini anladım. Amma Elçibəyin kürd olması nəyi dəyişir? Bu, ancaq böhtan xarakteri daşıyır. Bir dəfə N. Süleymanov böhtan atdı. İndi də Zərdüş Əlizadə böhtan atır. İndi də o dünyada böhtanın hesabını verir yəqin. İndi də Zərdüşt Əlizadə bu formada deyir. Bir ziyalıya yaraşmayan yanaşmadır. Elçibəy bir türk ideyasını daşıyan nəsili, kökü bütövlükdə yalnız türk olan bir lider olub. Onun şəcərəsini araşdırıb, tanıyan bir adam kimi deyirəm. Onu hər hansı bir şəkildə bu formada qaralamaq yaxşı hal deyil. Adamın nəyə xidmət etməsinə baxmaq lazımdır. Tutaq ki, hamı deyir Ziya Gokalp Diyabəkirdə doğulmuş bir kürd idi. Amma o "Türkçülüyün əsaslarını” yazdı. Cəmaləddin Paşa polyak olub, amma "Turançılıq nəzəriyyəsini” yazıb. O adam artıq polyaklıqdan çıxıb, türklçülüyə, turançılığa xidmət edib. Milliyyətçilər tez-tez onu da gündəmə gətirir ki, Z.Gökalp kürd olub. Bunun nə fərqi var? O adam türkçülüyə xidmət edibsə, burada başqa neqativlər axtarmağa ehtiyac yoxdur. Əbülfəz bəyin də yaxın şəcərəsivə bütün yaxınları haqqında bu ifadənin işlədilməsi həqiqətən də yaxşı yanaşma deyil. Onun doğulduğu və sonradan yaşadığı kənddə kürd xalqına mənsub insanların yaşaması kimi bir fakt da yoxdur. Biri var ki, onlara yaxın kəndlərdə kürdlər yaşasın, onda nəysə düşünülə bilər. Kürdlər də Azərbaycanın dəyərli xalqarından biridir. Biz kürdlərlə azərbaycanlılar arasında fərq görmürük. Qardaş xalqlardır. Sadəcə PKK-a dəstək olanları lənətləyirik. Bizim kürdlərlə bağlı da bir problemimiz yoxdur. Bu mənada düşünürəm ki, Əbülfəz bəyin kürd, talış və ləzgi olması nəyisə dəyişmir. Əsas odur ki, Azərbaycana xidmət edib. Onun niyyətinin xalqa zərə vermək olduğunu söyləmək doğru və obyektiv yanaşma deyil.
Hazırladı: Ayyət ƏHMƏD
