Son aylarda Azərbaycanda banklara yatırılan əmanətlərin həcminin azalması prosesi müşahidə olunmaqdadır. Belə ki, Mərkəzi Bankın açıqladığı statistik məlumatlara görə, təkcə bu ilin mart ayında əmanətlərin həcmi 5 faiz və ya 443 milyon manata qədər azalıb. Azalmanın 421 milyon manatı milli valyutada olan əmanətlərin payına düşüb.
Əmanətlərin azalması prosesinin apreldə də davam etdiyi bildirilir. Xüsusilə Mərkəzi Bank tərəfindən inzibatçı təyin olunmuş 4 bankın lisenziyasının geri alınması nəticəsində insanların banklara olan inamının azalması və əmanətlərin geri çəkilməsi prosesinin güclənməsi gözlənilir.
Qeyd edək ki, Mərkəzi Bankın yaydığı məlumata görə, lisenziyası geri alınmış 4 bankda əhalinin qorunan əmanətlərinin ümumi məbləği 686 milyon manat təşkil etməklə, ümumilikdə 215 min əmanətçini əhatə edir. Bu banklarda ümumi əmanət portfelinin 99 faizdən çoxu qorunan əmanətlərdir və onlar tam kompensasiya edilir: "Ləğvedici tərəfindən bankların öhdəliklərinin icrası ilk növbədə əmanətlərin qaytarılmasından başlayacaq. Aktivlərin reallaşdırılmasından və əmlakın satışından daxil olan vəsaitlər sözügedən bankların digər öhdəliklərinin (biznes subyektlərinin, eləcə də əmanətlərin sığortalanması sxemi ilə əhatə edilməmiş fiziki şəxslərin qarşısında olan öhdəliklərinin) qanunvericiliklə müəyyən edilmiş növbəliklə icrasına yönələcək”.
İqtisadçı-ekspert Samir Əliyevin "Yeni Müsavat” qəzetinə bildirdiyinə görə, əmanətlərin geri çəkilməsi prosesi martın əvvəllərində neftin dünya bazar qiymətinin kəskin ucuzlaşması ilə bağlı sürətlənib: "Azalma yalnız əmanətlərlə bağlı deyil, mart ayında hüquqi şəxslərin depozitlərində də ciddi azalma qeydə alınıb. Düşünürəm ki, əhalinin əmanətlərini geri çəkməsinin əsas səbəblərindən biri neftin kəskin ucuzlaşması fonunda yaranan devalvasiya təhlükəsidir. İnsanlar 2015-ci ildəki hadisələrin təkrarlanacağından ehtiyat edirlər. Xüsusilə qonşu ölkələrdə - Rusiya və Qazaxıstanda milli valyutaların dəyərsizləşməsi Azərbaycanda da əhali arasında təşvişin artmasına səbəb olur. Bu təşvişdən irəli gələrək banklardakı depozitlər geri çəkildi”.
S.Əliyevin sözlərinə görə, əhali əmanətlərini geri çəkib, onun bir hissəsini dollara çevirib, yenidən banklarda yeləşdirib. S.Əliyev buna misal olaraq dollarla olan əmanətlərdə cüzi artımın olmasını göstərdi: "Amma manat əmanətlərində azalma var. Əhali devalvasiyadan, bankların bağlanmasında qorxaraq əmanətlərini geri çəkib. Qeyri-maliyyə təşkilatları, şirkətlərdə də vəziyyət elədir. Şirkətlər də öz əmanətlərini azaltmağa başlayıblar. Aprel ayında 2 bankın, bu gün isə daha iki bankın lisenziyasının geri alınması əmanətlərin azalma sürətini daha da artıracaq. Düzdür, hazırda bütün əmanətlərin qorunması mexanizmi işləyir, bu isə əhalinin bağlanan banklardakı əmanətlərini almaq problemini minimuma endirir. Lakin bağlanan banklardan əmanətlərin geri alınması prosesinin özü də xeyli vaxt apardığına görə əhalinin bu aralarda banklara inamının daha da azalması gözləniləndir”.
S.Əliyev hesab edir ki, əmanətlərin azalması iyun-iyul aylarında da davam edəcək: "İnsanlarda banklara inam azalır, devalvasiya qorxusu isə əksinə, artır. Əmanətlərin Sığortalanması Fondunun sığotalanan əmanətlərin faiz dərəcəsini 10-dan 12 faizə qaldırmasının kökündə də ehtiyatlılıq dayanır. Yəni əhalinin əmanətlərini geri çəkəcəyindən narahatdılar. Əmanətlərin geri çəkilməsi isə kredit vermək üçün mənbə kimi istifadə olunan depozitlərin azalmasına gətirib çıxara bilər. Çünki hazırda ümumi kredit qoyuluşunda depozitlərin payı 70 faizdir. İnsanlar əmanətlərini götürərsə banklarda likvidlik problemi yarana və eyni zamanda banklar kredit verməkdə çətinlik çəkə bilər. Onsuz da kreditlərin ödənişində çətinlik yaranıb, əmanətlərin də geri çəkilməsi banklarda çox ciddi problemlərə səbəb ola bilər”.
